Şanzıman, araçların hareketlerini sağlayan; performans, konfor ve yakıt gibi konularda doğrudan etki eden bir noktadır. Tekerleklerden motora kadar aracın hareket gücüne yön veren şanzıman nedir ve hangi türlere sahip sizler için açıklamak isteriz. Çünkü bir aracın deyim yerindeyse beyni olarak da nitelendirilebilir şanzıman. Otomatik şanzıman ya da manuel şanzıman şeklinde de türleri bulunmaktadır. Aracın sıkıntısız işlemesi için şanzıman yağı başta olmak üzere tüm kontrollerin eksiksiz biçimde gerçekleştirilmesi de muhakkak sağlanmalıdır.
Şanzıman Nedir?
Az önce de belirttiğimiz şanzımanın araç için önemi çok fazladır. Şanzıman motordan baskı balata ile almış olduğu dönme gücünü, şaft ve diferansiyele ileten bir aktarma organı olmaktadır. Bu şekilde tanımlama kafa karıştırıcı ve karmaşık gelebilir. Ancak aracın hareketini etkileyip gücü pekiştiren bir organ diyebiliriz. Şanzıman gücü tekerleklere ileterek aracı hareket ettirmekle sınırlı kalan bir özelliğe sahip değildir. Aynı zamanda da şu özellikler, şanzımanda öne çıkar:
- Vites değişimi
- Hızın sabit olarak kalması
- Gidiş geliş ve yüksek hızlara çıkıldığında yakıt tasarrufu
- Motor ve tekerler arasında gücü kesip denge sağlaması
Her bir etmen aracınızın daha konforlu ve sorunsuz ilerlemesine yardımcı olacaktır.
Şanzıman Ne İşe Yarar?
Şanzıman; vites çatalları, miller ve dişlililerden oluşan uyum içerisinde çalışarak aracın hareket enerjisini tekerlere ulaştırır. Böylece aracın hareket etmesini sağlamış olur. Aracın durur pozisyondan hareket haline geçmesi, ileri hareket durumundan geri hareket durumuna geçmesi, ayrıca bunların tam tersinin gerçekleşmesi şanzıman ile mümkün olur. Aracın hızı da şanzıman sayesinde ayarlanabilir. Bütün bu süreç şanzıman ile araç içindeki dengenin çok daha güvenilir bir şekilde sağlanmasını destekler. Yazımızın başlarında da belirttiğimiz gibi şanzımanın araç içindeki yeri ve önemi çok fazladır.
Şanzıman Özellikleri Nelerdir?
Şanzımanın araç hızı ve motor gücüne etkisi açısından önemli özellikleri ve görevleri bulunmaktadır. Tüm şanzıman tiplerinin genel özellikleri ise şu şekilde;
- Otomatik vitesli araçlarda P konumunda güvenilir park yapılmasını sağlar. Bu aşamalarda şanzıman mekanik olarak kilitlenir. Otomatik şanzıman tekerleklerin dönmesini engeller.
- Aracın çalıştığı fakat hareket etmediği anlarda motorun çalışır durumunda kalması şanzıman sayesinde mümkün olur.
- Aracın ilk hareketi şanzıman ile sağlanır. Debriyaj vasıtasıyla dönme momenti gerçekleşi Böylece araç kalkışı mümkün olur.
- Yol ve hıza göre araç işleyişine en uygun hız ve tork seçimi gerçekleştiri
Bunların yanı sıra şanzıman, aracın yakıt tasarrufuna katkıda bulunur
Şanzıman Çeşitleri Nelerdir?
Şanzıman çeşitleri üçe ayrılmaktadır. Otomatik şanzıman, yarı otomatik şanzıman ve manuel şanzıman. Otomatik şanzımanda debriyaj sisteminin bulunmadığı bir durum olduğu için vites beyin tarafından otomatik olarak değiştirilir. Vites geçişleri yarı otomatik modellere göre daha az hissettirir. Motor devrini takip etme ihtiyacı da duyulmaz. Yarı otomatik şanzımanda ise beyin sürücü yerine debriyaja otomatik olarak basarak vites değişimini sağlar. Sürücü dilerse manuel olarak da kullanabilir. Manuel şanzıman ise vites kutusuna sahip araçlarda vites sürücü tarafından elle değiştirildiği için debriyaja basarak motor ile tekerlekler arasındaki güç kesimi gerçekleşir. Vites değiştirdikten sonra debriyaj bırakılır. Debriyajın bırakılmasıyla da tekerleklere güç yeniden gelir
Şanzıman Nasıl Çalışır?
Şanzıman nasıl çalışır? Şanzıman motordan aldığı hareketleri gerekli olan şekilde torka çevirip dişliler ve şaft yardımıyla diferansiyele aktarım yapar. Diferansiyele aktarılan güç ise aks yardımıyla tekerleklere iletilir. Bu sayede de araç hareketi sağlanmış olur. Gayet sistemli ilerleyen bir durum söz konusudur. Şanzıman yağ değişimi ve kontrol süreçlerini düzenli olarak yapmış olduğunuz takdirde bu sistem doğru ve yerinde bir biçimde kendisini göstermeye başlar.
Şanzıman Parçaları ve Ana Elemanları Nelerdir?
Şanzıman sistemi motor gücünün tekerleklere iletilmesi ve araç hızının kontrolünün sağlanması açısından birden fazla parçadan oluşmaktadır. Bu parçalar şanzımanın ve motorun verimli bir şekilde çalışmasını destekler. Şanzıman türüne göre bazı parçalar değişkenlik gösterse de mevcut parçalar şunlardır;
- Vites Kutusu (Dişli Kutusu)
- Dişli Çarklar
- Tork Konvertörü
- Manuel Şanzımanlarda Debriyaj
- Senkromeç Mekanizması
- Şaft ve Mil Sistemleri
- Planet Dişli Sistemi
- Vites Çatalı
- Yağ Pompası ve Şanzıman Yağı
- Elektronik Kontrol Ünitesi
- Vites Seçici Mekanizma
Bütün bu seçeneklerle şanzımanın doğru bir şekilde işlemesi sağlanır.
Araçlarda Şanzımanın Önemi Nedir?
Araçlarda şanzıman önemi gerçekten çok fazladır. Motorun hareket enerjisini aracın tekerlek kısmına aktaran bir parçadır. Bir nevi hız değiştirme parçasıdır. Motordan alınan hareketi gerekli araç parçalarına aktararak motorun çalışabilmesinde önemli rol üstlenmektedir. Eğer ki araçlarda şanzıman olmasaydı güç doğrudan tekerlere aktarılacağı için hız ile hızlanma dengesinin kurulması zorlaşırdı. Yani aracın rölantide kaldığı anda bile en az 115 km hız gerekirdi. O sebepten şanzımanın araç içindeki önemi aşırı fazladır.
Şanzıman Arızası Neden Olur?
Şanzıman arızasının en popüler sebebi yanlış vites geçişleridir. Vites geçişleri yanlış gerçekleştirilmesi şanzımanın yorulması ve arıza yapmasına sebebiyet verebilir. Düşük ya da aşırı kirli şanzıman yağı kullanımı, aşırı ısınma ve aracın düzenli bakımının yapılmaması da şanzıman sistemlerinde arızaya yol açabilir. Bu yüzden de mevcut bakımların muhakkak düzenli olarak gerçekleştirilmesi şarttır. Aynı zamanda da şanzımanın arızalanmasının önüne geçmek her zaman düzenli vites kullanımı sayesinde mümkün olabilir.
Şanzıman Bakımı Nasıl Olur
En az iki sene içerisinde şanzıman yağ bakımı ve değişiminin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Özellikle otomatik şanzımanın verimli biçimde çalışabilmesi adına bu bakımlar çok önemlidir. Bakım zamanının belirlenmesinde kilometre hesabı da önemli bir yer tutmaktadır. Bu bakım ve değişim genellikle de 40 bin kilometrede bir gerçekleştirilmelidir. Eksikliklerin giderilmesi ve sürecin sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilmesi açısından şanzıman kontrol ve bakımların düzenli yapılması şarttır.
Şanzımanın Ömrü Nasıl Uzatılır?
Şanzıman ömürleri manuel, dsg şanzıman, dct şanzıman ve otomatiğe göre değişim gösterir. Düzenli ve özenli kullanım esnasında tüm kurallara uyarsanız kilometreler bazında şanzıman ömürlerinde uzamalar gerçekleşir. Bu her şanzıman türüne göre değişim göstermekle birlikte genel hatlarıyla sorunsuz bir ilerleyiş oluşturmak açısından da büyük bir verim elde edilmesini de sağlamış olacaktır. Böylece hem aracınızın hem de şanzımanın ömrü uzun olacaktır.
Bu içeriklerimize de göz atın:
